Door haar reliëf en verspreide bebouwing is de Dendervallei gevoelig voor overstromingen. In 2002 en 2010 werd de regio getroffen door zware wateroverlast, maar ook begin dit jaar stonden heel wat straten blank. Sinds een aantal jaar werken de Vlaamse overheid en Provincie Oost-Vlaanderen aan een plan om een oplossing te bieden voor wateroverlast en droogte in de vallei. Waar mogelijk grijpen ze daarbij kansen om ook wonen, natuur, landbouw, economie en toerisme in het gebied te versterken.

Resultaat van een intensief participatief proces

Het Strategisch Plan is het resultaat van een intensief participatief proces met alle actoren in de Dendervallei. De voorbije jaren werd samengewerkt met steden en gemeenten, waterbeheerders, middenveldorganisaties, beleidsmakers en inwoners van de Dendervallei.

• In het najaar van 2023 was er een laatste publieke informatieronde. Op infomarkten en buurtspecifieke infosessies kregen inwoners meer informatie over de resulaten van verschillende onderzoeken en de manier waarop de alternatieven ten opzichte van elkaar werden afgewogen. Dit verliep samen met een uitgebreide overlegronde met alle betrokken besturen.
• Er werd ook een Strategisch MER uitgevoerd. Dat is een procedure waarbij de milieueffecten van een voorgenomen activiteit, plan, programma of project systematisch in kaart worden gebracht en beoordeeld. Een S-MER zorgt ervoor dat er goed onderbouwde keuzes kunnen gemaakt worden om tot een definitief actieprogramma te komen. Tussen 22 december 2023 en 5 april 2024 werd het ontwerp Strategisch MER (S-MER) door De Vlaamse Waterweg nv voorgelegd aan de adviesinstanties voor formeel advies. Ook het publiek kreeg de kans om het S-MER in te kijken en feedback te geven tussen 22 januari 2024 en 22 maart 2024. De opmerkingen werden verwerkt in een definitieve versie. Er werd ook een verklaring over de Milieueffectenrapportage en hoe de effecten te monitoren opgemaakt door De Vlaamse Waterweg nv. Vervolgens heeft het Team Omgevingseffecten de kwaliteit van het definitieve S-MER beoordeeld en getoetst aan de richtlijnen die zij hebben opgesteld. Hun kwaliteitsbeoordeling van het S-MER werd ontvangen op 26 april 2024.
• De adviezen en inspraak uit beide feedbackrondes én de manier waarop er rekening mee is gehouden, werden gebundeld in een Adviesnota.
• Rekening houdend met de verschillende adviezen en inspraak is het Strategisch Plan verder vormgegeven en is er een Uitvoeringsprogramma voor de eerste fase 2024-2026 uitgewerkt.

Het Strategisch Plan, met bijhorende onderzoeksdocumenten inclusief het Strategisch MER, is hier te raadplegen.

Nu het Strategisch Plan Dendervallei goedgekeurd is, wordt het de leidraad voor de Vlaamse overheid en de Provincie om in de vallei de komende jaren heel wat acties en projecten te realiseren. En dat in samenwerking met de Dendergemeenten.

Focus op beschermen, herstellen en ruimte maken voor water

Die acties en projecten zijn te bundelen in drie categorieën van maatregelen: het beschermen van toekomstgerichte locaties, overstromingsruimte bestendigen en de vallei herstellen.

Eerst en vooral worden projecten en acties opgezet om de overstromingsruimte te bestendigen en de vallei te herstellen. Voorbeelden daarvan zijn het onbebouwd laten van ruimte die nu nog onbebouwd is en gronden langs de Dender overstroombaar maken. Door op verschillende locaties in de vallei kunstmatig opgehoogde gronden af te graven, moet de waterbergingscapaciteit van de vallei vergroten met 250.000 m3. Dat zijn 100 olympische zwembaden. Op deze manier zal de Dender de ruimte krijgen om te overstromen zonder daarbij schade te veroorzaken.

Zo zullen er door de bouw van dijken en gericht advies over beschermingsmaatregelen zo'n 750 woningen en bedrijven die kwetsbaar zijn voor overstromingen vanuit de Dender, beschermd worden. In Geraardsbergen, Ninove, Denderleeuw en Affligem ondergaan de kades langs de Dender een volledige transformatie om het centrum beter te beschermen, maar ook aangenamer en toegankelijker te maken.

Ondanks de uitgebreide maatregelen doorheen de Dendervallei kunnen een 90-tal gebouwen niet beschermd worden omdat daardoor andere soorten wateroverlast zouden optreden of op andere locaties nog grotere schade zou ontstaan. Voor die eigenaars start De Vlaamse overheid een bemiddelingstraject op. Ze krijgen de mogelijkheid om hun eigendom te verkopen aan de Vlaamse overheid via minnelijke verwerving.

Eerste projecten starten nog dit jaar op

Samen met de goedkeuring van het Strategisch Plan geven de Vlaamse Regering en de Provincie hun akkoord voor de concrete opstart van een aantal projecten. Zo starten de planprocessen voor het beschermen van de stadscentra van Ninove en Geraardsbergen nog dit jaar aangezien hier een groot aantal woningen en gebouwen wateroverlast riskeren.  Ook het bemiddelingstraject voor het minnelijk verwerven van gebouwen en de herinrichting van de meersengebieden worden voorbereid.

Voor dit eerste maatregelenpakket, dat zal uitgevoerd worden tussen 2024 en 2026, maken de Vlaamse Regering, Provincie en gemeenten bijna 22 miljoen euro vrij.

Noodzakelijke, en waar mogelijk versnelde uitvoering van eerder besliste maatregelen

“Om het overstromingsrisico te verminderen, is het noodzakelijk om parallel aan het Strategisch Plan ook uitvoering te blijven geven aan eerder beslist beleid. Met name de verbetering van de bevaarbaarheid van de Dender afwaarts Aalst (voor schepen tot 1350 ton) en de vernieuwing van de stuwen op de Dender. Beide zijn noodzakelijke onderdelen voor een succesvolle uitvoering van het Strategisch Plan”, aldus de Vlaamse minister van Mobiliteit en Openbare Werken.

“Alles begint bij ruimte voor water. In navolging van onze Blue Deal is het cruciaal om in alle valleigebieden water de kans te geven ruimte in te nemen zonder daarbij schade te veroorzaken, niet in het minst daar waar het al bebouwd is. Daarnaast is het cruciaal ons aankoop- en vergunningenbeleid zo uit te voeren dat we bouwen in overstromingsgevoelig gebied niet toestaan. Mensen doelbewust in miserie steken is geen optie voor mij”, klinkt het bij de Vlaamse minister van Omgeving.

Nood aan blijvende samenwerking tussen verschillende overheden

Om de uitvoering van het Strategisch Plan te doen slagen, is een goede interbestuurlijke samenwerking noodzakelijk. Deze wordt gewaarborgd vanuit het Territoriaal Ontwikkelingsprogramma (T.OP) Dender.

Zo stelt de Vlaamse Overheid in het kader van T.OP Dender een programmacoördinator aan om de voortgang van en de samenhang tussen alle projecten te garanderen. Daarnaast zorgen projectcoördinatoren in de verschillende projectzones ervoor dat de acties van verschillende initiatiefnemers (lokale overheden, waterwegbeheerders, openruimte partners, rioolbeheerders, ...) op elkaar worden afgestemd. De projectcoördinatoren worden aangesteld vanuit de Vlaamse overheid of de Provincie Oost-Vlaanderen.

Je vindt het Strategisch Plan Dendervallei hier.