Opwaardering kanaal Roeselare-Leie
De Vlaamse Waterweg nv, Provincie West-Vlaanderen, POM West-Vlaanderen, Voka West-Vlaanderen, WVI en de gemeenten Wielsbeke, Oostrozebeke, Ingelmunster, Izegem en Roeselare richtten in mei 2021 een taskforce op om de opwaardering van het kanaal Roeselare-Leie als een globaal project aan te pakken. Ze werkten samen het gebiedsprogramma uit met daarin onder meer een visie op de thema’s binnenvaart, economie & mobiliteit, watersysteem, energie en natuur & beleving.
Het 16 kilometer lange kanaal vormt de as van een economische cluster van een vijftigtal industriële en logistieke bedrijven in het hart van West-Vlaanderen. De bedrijven zijn aan het kanaal gevestigd en hangen van de binnenvaart af voor het transport van hun goederen. Het kanaal sluit aan op de Leie dat de poort vormt naar het Schelde- en Seinebekken. De opwaardering van het kanaal is echter meer dan een louter nautisch-infrastructureel project. Het is van belang voor het behoud van bedrijvigheid en tewerkstelling in de regio en biedt ook koppelkansen met andere regionale behoeften.
Economische en infrastructurele ruggengraat
“We moeten blijven investeren in deze regio en deze belangrijke waterweg”, weet algemeen directeur Dominique Van Hecke van De Vlaamse Waterweg nv en co-voorzitter van de taskforce Kanaal Roeselare-Leie. “De opwaardering zal opportuniteiten creëren en een antwoord bieden aan de verwachte groei. Hiervoor ligt een projectplan klaar dat 375 miljoen euro aan investeringen inhoudt. Die zijn nodig om jaarlijks minstens vier miljoen ton via de binnenvaart te behouden en de bedrijfszekerheid van de vaarweg te blijven garanderen. Een nieuwe sluis in Ooigem moet zekerheid bieden over de toegankelijkheid.”
Het kanaal Roeselare-Leie is de bestemming of het vertrekpunt voor 40 procent van alle trafiek op de Leie. Het volume watergeboden bedrijventerreinen langsheen het kanaal Roeselare-Leie is de jongste decennia toegenomen tot meer dan 400 hectare. Jaarlijks varen 4.000 schepen het kanaal op. De industrie aan het kanaal is goed voor meer dan 5.500 voltijdse jobs.
“Het gebiedsprogramma is de roadmap voor een opwaardering van dit gehele gebied met het kanaal als ruggengraat”, beklemtoont Jean de Bethune, co-voorzitter van de taskforce Kanaal Roeselare-Leie. “We zetten met het provinciebestuur en POM West-Vlaanderen onze schouders onder dit programma omdat het de economische activiteit verankert en groei mogelijk maakt. Daarenboven bevat het programma ook ambities op vlak van waterzekerheid, nevengebruik en duurzame energie. Investeringen in het kanaal zorgen onrechtstreeks voor een return naar de hele provincie.”
Waterkwaliteit- en kwantiteit
De opwaardering van het kanaal moet ook tegemoetkomen aan de huidige en toekomstige maatschappelijke uitdagingen zoals de creatie van een klimaatrobuuste regio. Het kanaal is met zijn 2,6 miljoen m³ de grootste watervoorraad in de Mandelvallei en speelt een kritische rol in de waterhuishouding zowel in natte als droge periodes. Het kanaalwater wordt gecapteerd voor land- en tuinbouwbedrijven. Bedrijven gebruiken het kanaal voor proceswater. De verweving van beken en grachten in de Mandelvallei langs het kanaal weegt op de waterkwaliteit die op haar beurt gelinkt is met de blauwalgengroei dat tot captatie- en recreatieverbod leidt. Het gebiedsprogramma voorziet daarom het opstellen van een watersysteemvisie voor het kanaal en de Mandelvallei, infrastructurele ingrepen om de wateroverlast te beheersen en maatregelen om de waterkwaliteit te verbeteren. De uitdagingen voor dit watersysteem zijn zowel kwantitatief als kwalitatief.
Identiteit, beleving en verduurzaming
Het kanaal heeft zijn eigen identiteit. De Kop van de Vaart is gekenmerkt door zijn industriële hoogbouw maar ook elders staan er landmarks. Er zijn belangrijke groen- en bosgebieden. De identiteit van de kanaalomgeving moet worden versterkt en opgewaardeerd met bijzondere aandacht voor beleving en recreatief medegebruik voor watersport en oeverrecreatie. Innovatieve projecten voor verduurzaming, zoals het opwekken of transporteren van energie, moeten worden uitgebouwd.
De verschillende partners van het Charter van de regio voor het kanaal Roeselare-Leie hebben op 30 september 2024 tijdens een Staten-Generaal van het kanaal in Roeselare hun engagement uitgesproken om hun gedeelde visie voor het kanaal en de regio verder te verdedigen en uit te werken. Het dagelijks bestuur van de taskforce onder het gedeeld voorzitterschap van de Provincie West-Vlaanderen en De Vlaamse Waterweg nv is belast met de opvolging.