De laatste maanden werden we opnieuw geconfronteerd met overvloedige regenval die op bepaalde locaties tot extreme wateroverlast leidde. Maar de voorbije jaren werd Vlaanderen ook geconfronteerd met langdurige droogteperiodes die onze watervoorraad sterk onder druk zetten. Deze wisselende periodes van intensieve neerslag en droogte maken het watersysteem in Vlaanderen steeds kwetsbaarder.

De Vlaamse regering investeert via De Vlaamse Waterweg nv in meerlaagse waterveiligheid, onder andere door multifunctionele overstromingsgebieden te realiseren. Met het Sigmaplan, waarmee we van jaar tot jaar het risico op overstromingen langs de Schelde en haar zijrivieren verkleinen, de rivierverruimingswerken aan de Maas die de hoogwaterveiligheid aanzienlijk hebben verhoogd, het recent goedgekeurde strategisch plan Ruimte voor Water – Dendervallei, het plan Weerbare Westhoek, de bouw van gecombineerde pompinstallaties en waterkrachtcentrales op de sluizen van het Albertkanaal, enz. willen we zowel het risico op overstromingen als droogte verminderen.
“Ik heb van waterbescherming- en beheersing een top prioriteit gemaakt deze legislatuur en verdubbelde de budgetten voor waterbeheersing voor de bevaarbare waterwegen. Zo kunnen we ons samen beter wapenen tegen de uitdagingen van de klimaatverandering en ons nog beter beschermen tegen de gevolgen van extreme weersomstandigheden”, benadrukt de Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken. “Het beheersen van onze waterhoeveelheden is een belangrijke opdracht. Vlaanderen besteedt dan ook aanzienlijke middelen om de veiligheid tegen wateroverlast te vergroten, hoge waterstanden zoveel mogelijk te voorkomen of om de gevolgen ervan zoveel mogelijk te beperken. Relatief onbekend is het feit dat sommige van onze waterwegen worden geconfronteerd met een tekort aan water en we daar vanuit Vlaanderen ook moeten investeren. De bouw van deze pompinstallaties-waterkrachtcentrales is van cruciaal belang om de bedrijfszekerheid van onze belangrijkste economische waterweg te garanderen. Genk is de vijfde sluis op het Albertkanaal waar een gecombineerde pompinstallatie- waterkrachtcentrale wordt gebouwd. 

Vlotte en veilige scheepvaart onder alle omstandigheden 

Het Albertkanaal en de Kempense kanalen worden gevoed met water uit de Maas en het waterdebiet van deze rivier daalt sterk bij langdurige droge periodes. De toename van de scheepvaartrafiek maakt dan weer dat de waterbehoefte van het Albertkanaal en de Kempense kanalen alsmaar stijgt. Gevolg is dat bij langdurige droogte de waterpeilen in het Albertkanaal niet altijd meer gegarandeerd kunnen worden. Met de bouw van de pompinstallaties kunnen we dit vermijden. 

De gecombineerde pompinstallaties-waterkrachtcentrales op de zes sluizencomplexen (Wijnegem, Olen, Ham, Hasselt, Diepenbeek en Genk) zijn een mooi voorbeeld van waterrecuperatie. Water dat gebruikt wordt voor het versassen van schepen kan tijdens periodes van waterschaarste terug naar het bovenpand worden gepompt waardoor het schutverlies beperkt blijft. Hierdoor moet De Vlaamse Waterweg nv geen of minder maatregelen nemen om het waterverbruik van de kanalen te beperken. 

“De klimaatverandering stelt onze waterwegen en de binnenvaart immers alsmaar meer en vaker op de proef. De Vlaamse Waterweg nv ijvert voor een duurzame binnenvaart en voor een robuust watersysteem dat de uitdagingen van waterschaarste en wateroverlast aankan”, zegt Koen Anciaux, voorzitter van De Vlaamse Waterweg nv. “Het bezoek van de minister bevestigt de waarde van ons project en de impact die het heeft voor de binnenvaart en onze waterwegen. Met de bouw van deze installaties zorgen we ervoor dat de watersnelweg op elk moment bevaarbaar blijft. We garanderen zo de continuïteit en de bedrijfszekerheid van het Albertkanaal en de binnenvaart.”

“Zodra de pompinstallaties op alle zes sluizen operationeel zijn zullen we, letterlijk en figuurlijk, over zeer krachtige instrumenten beschikken om de waterhuishouding op het Albertkanaal optimaal te beheren en om zo, in het belang van binnenvaart en watergebonden bedrijven, een vlotte en veilige scheepvaart onder alle omstandigheden te garanderen,” vertelt Chris Danckaerts, gedelegeerd bestuurder van De Vlaamse Waterweg nv. “De bouw van deze installaties past uitstekend binnen het beleid dat de Vlaamse regering voor ogen heeft: een betrouwbare binnenvaart als hefboom voor het beheersen van mobiliteit en zorgvuldig omgaan met waterschaarste.”

Momenteel is het gebouw in aanleg. Hierin zullen in het najaar drie enorme Archimedesschroeven geplaatst worden in vijzelgoten. Deze vijzels vormen het ‘hart’ van de centrale en behoren met een diameter van 4,3 meter en een lengte van 28 meter tot de grootste schroeven ter wereld. Elke combinatie vijzel en vijzelgoot weegt 95 ton. Elk van de vijzels kan 5 m³ water per seconde over een hoogte van meer dan 10 meter oppompen. Ook het omloopriool wordt aangelegd. 

De Vlaamse minister van Mobiliteit en Openbare Werken werd rondgeleid op de werf en kreeg uitgebreide uitleg over de innovatieve technologieën en duurzame methoden die bij deze bouw worden toegepast. "Deze installatie is een prachtig voorbeeld van hoe we met behulp van geavanceerde technieken en duurzame oplossingen de toekomst tegemoet kunnen treden," aldus de minister. "Het is inspirerend om te zien hoe dit project niet alleen economisch, maar ook ecologisch bijdraagt aan onze samenleving."

De installatie in Genk wordt gebouwd door de Tijdelijke Handelsvereniging Eureka (EQUANS-HYE nv). De schroeven worden gebouwd door de firma Vandezande uit Diksmuide. De kostprijs van deze installatie bedraagt 7,5 miljoen euro. De werken duren tot de zomer van 2025.

Tom T’Joens, directeur externe relaties HYE nv: “Dit project bevat een heel diverse scope aan waterbouwkundige uitdagingen. We zijn dan ook enorm trots op het (jonge) projectteam dat dit tot een goed einde heeft gebracht. De vlotte samenwerking tussen HYE nv, EQUANS en De Vlaamse Waterweg leidt tot een state-of-the-art pompinstallatie-waterkrachtcentrale, uniek in zijn soort.”

Bekijk hieronder de animatiefilm over de werking van een pompinstallatie-waterkrachtcentrale.