Weerbare Westhoek

Op 17 november 2023 installeerde de Vlaamse Regering de taskforce 'Weerbare Westhoek'. Die kreeg als opdracht om binnen de maand een onderbouwd advies uit te brengen over de verdere aanpak van waterveiligheid en duurzaam waterbeheer in de Westhoek. De taskforce heeft nu een reeks aanbevelingen geformuleerd rond maatregelen die er moeten voor zorgen dat de Westhoek en het IJzerbekken zich beter kunnen wapenen tegen watersnood en droogte. Hierbij werd input gevraagd aan de betrokken gemeenten, de Zuidijzerpolder en Westkustpolder, de provincie West-Vlaanderen, de Vlaamse Landmaatschappij, de Vlaamse Milieumaatschappij, departement Omgeving, departement Mobiliteit en Openbare Werken, De Vlaamse Waterweg nv en het departement Kanselarij en Buitenlandse Zaken.

Op basis van deze aanbevelingen heeft de Vlaamse Regering vandaag een reeks maatregelen goedgekeurd, met een impact van in totaal 80 miljoen euro. De drie principes van waterveiligheid (Preventie, Protectie en Paraatheid) staan daarbij voorop. Zo is voor 2024 54 miljoen euro uitgetrokken om op korte termijn verschillende maatregelen uit te voeren die moeten zorgen voor meer waterveiligheid. Daarnaast legt de regering voor 2025 een provisie van 26 miljoen euro vast voor verdere acties in de Westhoek.

Meer concreet worden vanuit het Vlaams Klimaatfonds middelen voorzien om meer natte natuur aan te leggen om overtollig water bij te houden in tijden van droogte, in win-win met klimaatmitigatie. Er komen ook extra middelen voor onder meer baggerwerken, het herstellen en versterken van dijken, en bijkomende inspanningen in het kader van de Blue Deal. Ook worden er budgetten vrijgemaakt vanuit het Geïntegreerd investeringsprogramma (GIP) van het beleidsdomein Mobiliteit en Openbare Werken.

• Op korte termijn gaat de Vlaamse Regering aan de slag met een 70-tal maatregelen. Het zijn zogenaamde no-regret-maatregelen, die m.a.w. effectief en efficiënt zijn onder elk van de klimaatscenario’s en niet ten nadele van andere cruciale problematieken in de regio.
• Het gaat hierbij zowel om terreinmaatregelen (van bovenstrooms vasthouden van water over buffering in en langs waterlopen tot afvloeiing naar zee en beschermingsmaatregelen) als om maatregelen op vlak van beleid en regelgeving, onderzoek en monitoring, communicatie en sensibilisering. Hierbij worden ook voorstellen gedaan om bestaande knelpunten die de uitvoering op het terrein verhinderen (bv. met betrekking tot vergunningverlening en regelgeving) zoveel als mogelijk weg te werken
• Voor de aanpak op langere termijn, adviseert de Taskforce de opmaak van een geïntegreerd en actiegericht meerjarenprogramma. Dat garandeert dat de Westhoek ook in de toekomst, rekening houdend met de klimaatscenario’s, voldoende weerbaar blijft tegen de toenemende frequentie en intensiteit aan extreme weersomstandigheden. Op die manier kan structureel en geïntegreerd verder worden gewerkt aan waterzekerheid in het IJzerbekken.
• De talrijke bestaande initiatieven en projecten worden hierbij niet uit het oog verloren en zullen verder worden gezet en versterkt.
• Ook de grensoverschrijdende samenwerking met Frankrijk moet verdergezet en nog versterkt worden.

Vlaams minister-president Jan Jambon: “Ik ben blij dat we de belofte kunnen houden om met een stevig pakket bijkomende, structurele maatregelen te komen in de strijd tegen watersnood en droogte. Dankzij een gezond budgettair beleid, kunnen we in deze omstandigheden snel en kordaat optreden. Ik dank de taskforce en de verschillende collega’s voor het uitstekende werk”

Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters: “In een crisis zoals deze in de Westhoek, komen pijnpunten naar boven en die worden nogmaals benadrukt in het advies van de experten. Vandaag heb ik het advies Weerbare Westhoek voorgelegd aan de Vlaamse Regering. We moeten aan de slag met dat advies en de Westhoek, en bij uitbreiding Vlaanderen, nog beter wapenen tegen dergelijke extreme weersfenomenen. We kunnen het ons niet permitteren om te wachten. Nu kregen we te maken met wateroverlast maar in de zomer kan dat evengoed extreme droogte zijn. Verdere investeringen in waterbeheersing van onze waterlopen zijn aan de orde, we moeten leren leven met water maar ook ruimte (terug)geven aan water. Zo voorzie ik 50 miljoen euro vanuit mijn bevoegdheid om acties uit te rollen op korte termijn en dringende herstellingswerken te laten uitvoeren. Tot slot blijf ik een grote voorstander om in de toekomst een Vlaams Waterzekerheidsfonds op te richten."

Bekijk hier de oplijsting van hun voorstellen op (middel)lange termijn.