Als toonaangevende waterwegbeheerder zet De Vlaamse Waterweg nv in op vooruitgang en innovatie in de binnenvaart.
 
De Vlaamse Waterweg nv blijft stappen ondernemen om het geautomatiseerd varen te stimuleren en de pioniersrol van Vlaanderen binnen Europa te bevestigen.

In 2018 stelde De Vlaamse Waterweg nv haar volledige werkingsgebied open als testgebied voor geautomatiseerd varen. Erna werd het mogelijk om in Vlaanderen innovatieve experimenten of pilootprojecten op te starten op de bevaarbare waterwegen. Een aantal innovatieve bedrijven in Vlaanderen heeft dit kader sindsdien aangewend voor het uitvoeren van experimenten en pilootprojecten.  

De verschillende experimenten en pilootprojecten hebben als doel zowel technische als juridische kennis en ervaring op te bouwen met het oog op het ontwikkelen van toekomstige duurzame regelgeving die commercieel geautomatiseerd varen mogelijk zal maken. Op basis van de tot op heden opgedane ervaringen met innovatieve experimenten en op basis van artikel 70 van het Scheepvaartdecreet, werden een aantal optimalisaties voorgesteld met betrekking tot de bestaande procedure voor het opstellen, behandelen en goedkeuren van een experimenteerovereenkomst. De optimalisaties hebben als doel de goedkeuring van experimenteerovereenkomsten te vergemakkelijken.

Samen met verschillende actoren, werd een vernieuwd aanvraagproces uitgewerkt. De projectmanager Smart Shipping bij De Vlaamse Waterweg is het centrale aanspreekpunt (Single Point of Contact) voor een aanvraag tot experiment of pilootproject en zorgt in eerste instantie voor een volwaardige aanvraag, in interactie met de aanvrager. Dit is een iteratief proces om tot een volwaardig en gedragen aanvraag te komen.

Een experiment of pilootproject kan meerdere fases bevatten. Dit kan gaan van een fase met systeemtesten, over een fase met voltallige bemanning aan boord naar een fase met gereduceerde of zelfs geen bemanning aan boord. Het is echter belangrijk voor De Vlaamse Waterweg om het onderscheid goed te kennen tussen deze verschillende fases en te weten op welke grond er beslist kan worden om van de ene naar de andere fase over te gaan.

De industrie wenst een zo compact mogelijke doorlooptermijn. Smart Shipping is immers een disruptieve innovatie waarbij tijd van essentieel belang is. Dit omdat het één van de cruciale factoren is die het succes en de impact van een innovatie bepalen. Het vermogen om snel te handelen, te lanceren, aan te passen en te groeien, kan het verschil maken tussen een baanbrekend succes en een gemiste kans. Er wordt aldus gestreefd naar een maximale doorlooptermijn van 6 maanden voor de goedkeuring van een aanvraag. 

Teneinde de transparantie te verhogen zullen de lopende de experimenten ook kenbaar gemaakt worden door De Vlaamse Waterweg wat het belang van geautomatiseerd varen in Vlaanderen accentueert en de bewustmaking bij andere betrokkenen (schippers, bedrijven en (internationale) organisaties) bevordert.

De Vlaamse Waterweg laat ook toe dat er gevaren wordt met de voltallige bemanning aan boord, waarbij het vaartuig vanop afstand bestuurd wordt, op voorwaarde dat het vaartuig niet afwijkt op de bestaande regelgeving. Hiervoor moet men geen aanvraag indienen, maar wordt er wel gevraagd om een melding te doen bij De Vlaamse Waterweg omwille van de volledige transparantie binnen de sector en om de veiligheid te bevorderen door het vergroten van het bewustzijn. Hiermee verkrijgen we inzichten in de omvang van dergelijke reizen, waarmee de vooruitstrevende rol van Vlaanderen nog meer wordt benadrukt. 

Bedrijven wensen op korte tijd een zo goed mogelijk beeld van het gedrag van een geautomatiseerd vaartuig in een representatieve omgeving op te bouwen.  De Vlaamse Waterweg ziet daarom ook het innovatieve karakter in van het testen met meerdere schepen van hetzelfde type. Men wenst zo meer inzichten te krijgen o.a. in de interactie tussen meerdere vaartuigen die vanop afstand bediend worden, alsook hoe de interactie tussen deze vaartuigen zelf verloopt. Een kritische massa aan schepen en bijhorende data faciliteren deze inzichten. Deze experimenten kunnen middels goede onderbouwing plaatsvinden op voorwaarde dat het initiële vaartuig de nodige maturiteit, veiligheid en betrouwbaarheid heeft aangetoond.

De innovatieve bedrijven wensen graag ook het toepassingsgebied van geautomatiseerd varen uit te breiden met transporten van ADN-goederen. Gelet op de aard van deze goederen, met name de gevaarlijke goederen, zijn hier sowieso grotere risico’s aan verbonden. Om deze transporten mogelijk te maken, kan De Vlaamse Waterweg een afwijking toestaan. Daarbij worden bijzondere voorwaarden en maatregelen genomen die garanties bieden naar het garanderen van een gelijkwaardig veiligheidsniveau van het transport.
Gelijkaardige bijzondere voorwaarden en maatregelen worden ook genomen voor experimenten of pilootprojecten met passagiersvaartuigen.

Tot slot, innovatie wordt gedreven door durven en uittesten. Het is belangrijk de risico’s te identificeren, maar het mitigeren ervan moet op een doordachte manier plaatsvinden, met de hoogste prioriteit voor de veiligheid van mens en milieu. Dit betekent ook dat er ruimte en mogelijkheden moeten zijn om ervaring op te doen via experimenten en pilootprojecten. Daardoor bestaat de mogelijkheid dat bij aanvang van de testen nog niet alle mitigatiemaatregelen bekend of volledig ingevuld zijn.

Dit vergt een aanpak van de verschillende partijen die flexibel, constructief, efficiënt, pro-actief denkend, coöperatief en vastberaden is. Deze mentaliteit wordt gereflecteerd in het vernieuwde aanvraagproces en is van cruciaal belang om de pioniersrol van De Vlaamse Waterweg nv te behouden op het gebied van Smart Shipping.